αναδημοσιεύω από το συνήγορο του πολίτη..............
Ο «Συνήγορος του Πολίτη» υπήρξε κατά τα τελευταία χρόνια, αποδέκτης σηµαντικού
αριθµού αναφορών, σχετικών µε δηµοτικούς παιδικούς σταθµούς περιοχών της χώρας, µε
συνηθέστερες αιτιάσεις την ελλιπή υλικοτεχνική υποδοµή, την αναλογία παιδιών-προσωπικού, καθώς
επίσης και θέµατα σχετιζόµενα µε τη διαδικασία επιλογής και εγγραφής των παιδιών.
Επ’ αυτών, η Αρχή έχει κατά καιρούς, απευθύνει ερωτήµατα και παρατηρήσεις προς το
υπουργείο σας. Τις παρατηρήσεις αυτές, σχεδιάζει να τις κωδικοποιήσει και να τις αποστείλει
συγκεντρωτικά για τις περαιτέρω ενέργειές σας προς την κατεύθυνση τυχόν τροποποιήσεων ή
έκδοσης διευκρινίσεων επί του Πρότυπου Κανονισµού ∆ηµοτικών Παιδικών και Βρεφονηπιακών
σταθµών (ΚΥΑ 16065/2002).
Με την παρούσα ωστόσο, ζητούµε τη συνδροµή σας για την επίλυση του εξής ειδικότερου
θέµατος, το οποίο τέθηκε κατ’ επανάληψη, υπόψη του Συνήγορου του Πολίτη, σε σειρά αναφορών
που έχουν υποβάλει πολίτες στην Αρχή.
Πρόκειται για το ζήτηµα της διάκρισης µεταξύ κατοίκων και δηµοτών, κατά την επιλογή
βρεφών και νηπίων σε παιδικούς σταθµούς. Πράγµατι, όπως προκύπτει από τις αποφάσεις των ∆Σ των
νοµικών προσώπων που έχουν την ευθύνη λειτουργίας των βρεφονηπιακών σταθµών και όπως επίσης
καταγράφεται σε κάποιους από τους κανονισµούς λειτουργίας των παιδικών σταθµών, η
δηµοτικότητα προκρίνεται ως κριτήριο επιλογής έναντι της ιδιότητας του κατοίκου. Συχνά, η
δηµοτικότητα αποτελεί κριτήριο προτίµησης (όπως για παράδειγµα, στους ∆ήµους Λάρισας,
Ναυπλίου, Νέας Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας κ.α.), ενώ και σε περιπτώσεις που έχει καθιερωθεί
σύστηµα µοριοδότησης, η δηµοτικότητα µοριοδοτείται πολύ πιο υψηλά από την ιδιότητα του
κατοίκου, µε αποτέλεσµα οι κάτοικοι που δεν είναι ταυτόχρονα και δηµότες πρακτικά να
αποκλείονται από την πρόσβαση στους παιδικούς σταθµούς.
Το δικαίωµα πρόσβασης στους δηµοτικούς παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς συνιστά
ειδικότερη κοινωνική παροχή που υλοποιεί µεταξύ άλλων, την αυξηµένη προστασία που ο
συνταγµατικός νοµοθέτης επιφυλάσσει στην οικογένεια, την παιδική ηλικία και τις ευπαθείς
κοινωνικές οµάδες. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 21.1 του Συντάγµατος : «H οικογένεια, ως θεµέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάµος, η
µητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Kράτους».
Περαιτέρω, στο άρθρο 12.5 του ν. 2880/2001 (ΦΕΚ 9Α/30.01.2001) ορίζονται τα ακόλουθα :
«Με απόφαση των δηµοτικών και κοινοτικών συµβουλίων που εγκρίνεται µε απόφαση του
Γενικού Γραµµατέα Περιφέρειας, καθορίζεται … ο κανονισµός λειτουργίας [των κρατικών
παιδικών και βρεφονηπιακών σταθµών], µε βάση πρότυπο κανονισµό λειτουργίας που εκδίδεται
µε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και
Υγείας και Πρόνοιας, ύστερα από γνώµη της ΚΕ∆ΚΕ και δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της
Κυβερνήσεως».
Επίσης, κατά τα προβλεπόµενα στο άρθρο 7 της περί ης ο λόγος κοινής υπουργικής
απόφασης, διά της οποίας εισάγεται Πρότυπος Κανονισµός Λειτουργίας ∆ηµοτικών και Κοινοτικών
Νοµικών Προσώπων ∆ηµοσίου ∆ικαίου Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθµών (αριθµός απόφασης
16065 των υπουργών Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και Υγείας και Πρόνοιας,
ΦΕΚ 497 Β/22.04.2002) :
« 1. ∆ικαίωµα εγγραφής στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς έχουν όλα τα παιδιά,
σύµφωνα µε τις ειδικές προβλέψεις του παρόντος άρθρου … - 2. Τα εγγραφόµενα στους
παιδικούς σταθµούς παιδιά προέρχονται κατά κύριο λόγο από την περιοχή του ΟΤΑ, στον οποίο
ανήκουν αυτοί, χωρίς να αποκλείεται και η περίπτωση εγγραφής παιδιού που διαµένει σε όµορη
περιοχή και η εγγραφή είναι εφικτή λόγω της ύπαρξης κενής θέσης ή µε την εγγραφή
εξυπηρετείται ιδιαίτερα οξυµένη κοινωνική ανάγκη των γονέων, η οποία αιτιολογείται ειδικά
στη σχετική απόφαση του ∆ιοικητικού Συµβουλίου. – 3. Κατά την εγγραφή επιλέγονται τα παιδιά
εργαζόµενων γονέων και τα παιδιά οικονοµικά αδύνατων οικογενειών, προτιµώµενων εκείνων
που έχουν ανάγκη φροντίδας από διάφορα κοινωνικά αίτια (όπως πχ παιδιά ορφανά από δύο ή
ένα γονέα, παιδιά αγάµων µητέρων, διαζευγµένων ή σε διάσταση γονέων, παιδιά που
προέρχονται από γονείς µε σωµατική ή πνευµατική αναπηρία, πολυτέκνων οικογενειών κλπ). –
Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του νοµικού προσώπου µε αιτιολογηµένη απόφασή του µπορεί να
εξειδικεύει τα κριτήρια αυτά καθιερώνοντας τη µοριοποίησή τους».
Από το πλέγµα των προαναφερόµενων διατάξεων και ειδικότερα, από τη διατύπωση της
προπαρατεθείσας διάταξης που περιλαµβάνεται στην επίµαχη ΚΥΑ ευχερώς συνάγεται ότι η ιδιότητα
του δηµότη δε συγκαταλέγεται µεταξύ των κριτηρίων που θέτει ο νόµος για την πρόσβαση στους
παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς των δήµων. Τουναντίον, το γεωγραφικό κριτήριο, που
µεταξύ άλλων συνεκτιµάται για την τελική επιλογή, αφορά κατοίκους της περιοχής ΟΤΑ που
φιλοξενεί το σταθµό, χωρίς σε ειδικές περιπτώσεις, να αποκλείονται και κάτοικοι όµορων δήµων.
Συνεπώς, κάθε διαδικασία επιλογής που επιφυλάσσει το δικαίωµα αποκλειστικά στους δηµότες,
στερείται νοµοθετικού ερείσµατος και ως εκ τούτου, είναι ακυρωτέα.
Εξάλλου, η πρόταξη των δηµοτών έναντι των κατοίκων που δε διαθέτουν την πρόσθετη
ιδιότητα του δηµότη, προσκρούει πέραν των λοιπών, και στη συνταγµατικώς επιβεβληµένη αρχή της
ίσης µεταχείρισης, καθόσον διαφοροποιεί αναιτίως και χωρίς αποχρώντα λόγο την αντιµετώπιση
οµοειδών περιπτώσεων. Η προνοµιακή αντιµετώπιση των δηµοτών ως διακρίνουσα µεταχείριση υπέρ
µιας κατηγορίας πολιτών που δεν πληροί τις ειδικότερες προϋποθέσεις του νόµου, συνιστά αυθαίρετη
και αθέµιτη απόκλιση από τις αρχές του κράτους δικαίου.
Σηµειωτέον δε ότι οι προαναφερόµενες επισηµάνσεις ως προς τον αποκλεισµό µερίδας
πολιτών από κοινωνικές παροχές, όπως η πρόσβαση στους βρεφικούς και παιδικούς σταθµούς,
καθίστανται ακόµη περισσότερο επίκαιρες υπό το πρίσµα των ασφυκτικών δηµοσιονοµικών
περιορισµών που πλήττουν ευρύτερα στρώµατα του πληθυσµού, πέραν των ευπαθών οµάδων.
Κατόπιν των παραπάνω, και µε δεδοµένο ότι το κριτήριο της δηµοτικότητας προκαλεί
αθέµιτες και µη επιτρεπτές ανισότητες µεταξύ των πολιτών, παρακαλούµε για την εξέταση του
θέµατος αυτού και την έκδοση εγκυκλίου προς τους ∆ήµους, µε στόχο την διευκρίνισή του και την
επίλυση του προβλήµατος που απασχολεί σηµαντικό αριθµό οικογενειών.
Με τιµή,
Καλλιόπη Σπανού
Ο «Συνήγορος του Πολίτη» υπήρξε κατά τα τελευταία χρόνια, αποδέκτης σηµαντικού
αριθµού αναφορών, σχετικών µε δηµοτικούς παιδικούς σταθµούς περιοχών της χώρας, µε
συνηθέστερες αιτιάσεις την ελλιπή υλικοτεχνική υποδοµή, την αναλογία παιδιών-προσωπικού, καθώς
επίσης και θέµατα σχετιζόµενα µε τη διαδικασία επιλογής και εγγραφής των παιδιών.
Επ’ αυτών, η Αρχή έχει κατά καιρούς, απευθύνει ερωτήµατα και παρατηρήσεις προς το
υπουργείο σας. Τις παρατηρήσεις αυτές, σχεδιάζει να τις κωδικοποιήσει και να τις αποστείλει
συγκεντρωτικά για τις περαιτέρω ενέργειές σας προς την κατεύθυνση τυχόν τροποποιήσεων ή
έκδοσης διευκρινίσεων επί του Πρότυπου Κανονισµού ∆ηµοτικών Παιδικών και Βρεφονηπιακών
σταθµών (ΚΥΑ 16065/2002).
Με την παρούσα ωστόσο, ζητούµε τη συνδροµή σας για την επίλυση του εξής ειδικότερου
θέµατος, το οποίο τέθηκε κατ’ επανάληψη, υπόψη του Συνήγορου του Πολίτη, σε σειρά αναφορών
που έχουν υποβάλει πολίτες στην Αρχή.
Πρόκειται για το ζήτηµα της διάκρισης µεταξύ κατοίκων και δηµοτών, κατά την επιλογή
βρεφών και νηπίων σε παιδικούς σταθµούς. Πράγµατι, όπως προκύπτει από τις αποφάσεις των ∆Σ των
νοµικών προσώπων που έχουν την ευθύνη λειτουργίας των βρεφονηπιακών σταθµών και όπως επίσης
καταγράφεται σε κάποιους από τους κανονισµούς λειτουργίας των παιδικών σταθµών, η
δηµοτικότητα προκρίνεται ως κριτήριο επιλογής έναντι της ιδιότητας του κατοίκου. Συχνά, η
δηµοτικότητα αποτελεί κριτήριο προτίµησης (όπως για παράδειγµα, στους ∆ήµους Λάρισας,
Ναυπλίου, Νέας Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας κ.α.), ενώ και σε περιπτώσεις που έχει καθιερωθεί
σύστηµα µοριοδότησης, η δηµοτικότητα µοριοδοτείται πολύ πιο υψηλά από την ιδιότητα του
κατοίκου, µε αποτέλεσµα οι κάτοικοι που δεν είναι ταυτόχρονα και δηµότες πρακτικά να
αποκλείονται από την πρόσβαση στους παιδικούς σταθµούς.
Το δικαίωµα πρόσβασης στους δηµοτικούς παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς συνιστά
ειδικότερη κοινωνική παροχή που υλοποιεί µεταξύ άλλων, την αυξηµένη προστασία που ο
συνταγµατικός νοµοθέτης επιφυλάσσει στην οικογένεια, την παιδική ηλικία και τις ευπαθείς
κοινωνικές οµάδες. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 21.1 του Συντάγµατος : «H οικογένεια, ως θεµέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάµος, η
µητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Kράτους».
Περαιτέρω, στο άρθρο 12.5 του ν. 2880/2001 (ΦΕΚ 9Α/30.01.2001) ορίζονται τα ακόλουθα :
«Με απόφαση των δηµοτικών και κοινοτικών συµβουλίων που εγκρίνεται µε απόφαση του
Γενικού Γραµµατέα Περιφέρειας, καθορίζεται … ο κανονισµός λειτουργίας [των κρατικών
παιδικών και βρεφονηπιακών σταθµών], µε βάση πρότυπο κανονισµό λειτουργίας που εκδίδεται
µε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και
Υγείας και Πρόνοιας, ύστερα από γνώµη της ΚΕ∆ΚΕ και δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της
Κυβερνήσεως».
Επίσης, κατά τα προβλεπόµενα στο άρθρο 7 της περί ης ο λόγος κοινής υπουργικής
απόφασης, διά της οποίας εισάγεται Πρότυπος Κανονισµός Λειτουργίας ∆ηµοτικών και Κοινοτικών
Νοµικών Προσώπων ∆ηµοσίου ∆ικαίου Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθµών (αριθµός απόφασης
16065 των υπουργών Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης και Υγείας και Πρόνοιας,
ΦΕΚ 497 Β/22.04.2002) :
« 1. ∆ικαίωµα εγγραφής στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς έχουν όλα τα παιδιά,
σύµφωνα µε τις ειδικές προβλέψεις του παρόντος άρθρου … - 2. Τα εγγραφόµενα στους
παιδικούς σταθµούς παιδιά προέρχονται κατά κύριο λόγο από την περιοχή του ΟΤΑ, στον οποίο
ανήκουν αυτοί, χωρίς να αποκλείεται και η περίπτωση εγγραφής παιδιού που διαµένει σε όµορη
περιοχή και η εγγραφή είναι εφικτή λόγω της ύπαρξης κενής θέσης ή µε την εγγραφή
εξυπηρετείται ιδιαίτερα οξυµένη κοινωνική ανάγκη των γονέων, η οποία αιτιολογείται ειδικά
στη σχετική απόφαση του ∆ιοικητικού Συµβουλίου. – 3. Κατά την εγγραφή επιλέγονται τα παιδιά
εργαζόµενων γονέων και τα παιδιά οικονοµικά αδύνατων οικογενειών, προτιµώµενων εκείνων
που έχουν ανάγκη φροντίδας από διάφορα κοινωνικά αίτια (όπως πχ παιδιά ορφανά από δύο ή
ένα γονέα, παιδιά αγάµων µητέρων, διαζευγµένων ή σε διάσταση γονέων, παιδιά που
προέρχονται από γονείς µε σωµατική ή πνευµατική αναπηρία, πολυτέκνων οικογενειών κλπ). –
Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του νοµικού προσώπου µε αιτιολογηµένη απόφασή του µπορεί να
εξειδικεύει τα κριτήρια αυτά καθιερώνοντας τη µοριοποίησή τους».
Από το πλέγµα των προαναφερόµενων διατάξεων και ειδικότερα, από τη διατύπωση της
προπαρατεθείσας διάταξης που περιλαµβάνεται στην επίµαχη ΚΥΑ ευχερώς συνάγεται ότι η ιδιότητα
του δηµότη δε συγκαταλέγεται µεταξύ των κριτηρίων που θέτει ο νόµος για την πρόσβαση στους
παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθµούς των δήµων. Τουναντίον, το γεωγραφικό κριτήριο, που
µεταξύ άλλων συνεκτιµάται για την τελική επιλογή, αφορά κατοίκους της περιοχής ΟΤΑ που
φιλοξενεί το σταθµό, χωρίς σε ειδικές περιπτώσεις, να αποκλείονται και κάτοικοι όµορων δήµων.
Συνεπώς, κάθε διαδικασία επιλογής που επιφυλάσσει το δικαίωµα αποκλειστικά στους δηµότες,
στερείται νοµοθετικού ερείσµατος και ως εκ τούτου, είναι ακυρωτέα.
Εξάλλου, η πρόταξη των δηµοτών έναντι των κατοίκων που δε διαθέτουν την πρόσθετη
ιδιότητα του δηµότη, προσκρούει πέραν των λοιπών, και στη συνταγµατικώς επιβεβληµένη αρχή της
ίσης µεταχείρισης, καθόσον διαφοροποιεί αναιτίως και χωρίς αποχρώντα λόγο την αντιµετώπιση
οµοειδών περιπτώσεων. Η προνοµιακή αντιµετώπιση των δηµοτών ως διακρίνουσα µεταχείριση υπέρ
µιας κατηγορίας πολιτών που δεν πληροί τις ειδικότερες προϋποθέσεις του νόµου, συνιστά αυθαίρετη
και αθέµιτη απόκλιση από τις αρχές του κράτους δικαίου.
Σηµειωτέον δε ότι οι προαναφερόµενες επισηµάνσεις ως προς τον αποκλεισµό µερίδας
πολιτών από κοινωνικές παροχές, όπως η πρόσβαση στους βρεφικούς και παιδικούς σταθµούς,
καθίστανται ακόµη περισσότερο επίκαιρες υπό το πρίσµα των ασφυκτικών δηµοσιονοµικών
περιορισµών που πλήττουν ευρύτερα στρώµατα του πληθυσµού, πέραν των ευπαθών οµάδων.
Κατόπιν των παραπάνω, και µε δεδοµένο ότι το κριτήριο της δηµοτικότητας προκαλεί
αθέµιτες και µη επιτρεπτές ανισότητες µεταξύ των πολιτών, παρακαλούµε για την εξέταση του
θέµατος αυτού και την έκδοση εγκυκλίου προς τους ∆ήµους, µε στόχο την διευκρίνισή του και την
επίλυση του προβλήµατος που απασχολεί σηµαντικό αριθµό οικογενειών.
Με τιµή,
Καλλιόπη Σπανού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου